Obecni magistranci Zakładu Anatomii Porównawczej
Obecni licencjaci Zakładu Anatomii Porównawczej
Zuzanna Purwin - praca licencjacka - dr hab. Maciej Pabijan
Temat: Występowanie Batrachochytrium dendrobatidis (Chytridiomycota) w archiwalnych zbiorach żab zielonych (Pelophylax spp.) z Polski
W latach 90-tych ubiegłego wieku globalnym zagrożeniem i istotnym powodem wymierania płazów stał się Batrachochytrium dendrobatidis. Jest to grzyb pasożytniczy atakujący skórę płazów, często powodując u nich chorobę zwaną chytridiomikozą. Pierwsze wzmianki w literaturze o wykryciu Bd na terenie Polski pochodzą z 2010 roku (Sura i in. 2010). Przy czym w 2017 roku potwierdzono wykrycie Bd w zachodniej części Polski m.in. u takich gatunków jak P. esculentus i P. lessonae (Kolenda i in. 2017). Praca ma na celu sprawdzenie wczesnej obecności Batrachochytrium dendrobatidis w Polsce, głównie północno-wschodniej części kraju. Próbki pochodzą od żab zielonych (Pelophylax spp.) zbieranych w latach od 2002 do 2009. Z archiwalnego materiału dokonano izolacji materiału gen. Bd, a następnie amplifikowano wykorzystując reakcję qPCR. Dodatkowo każdy osobnik z którego pobierano próbkę został oznaczony do gatunku poprzez genotypowanie.
 |
Mapa występowania Bd na terenie Polski w latach (2002-2009). Wykresy kołowe pokazują udział zakażonych osobników Pelophylax spp. w danej populacji na terenie województwa warmińsko-mazurskiego). Kolorystyczne oznaczenia osobników zakażonych (Bd+) i niezakażonych (Bd-) zamieszczono w legendzie mapy.
Zofia Walczak - praca licencjacka - dr hab. Maciej Pabijan
Temat: Zastosowanie ddRADSeq do oceny systemów genetycznych populacji żab zielonych (Pelophylax sp.)
Żaby zielone posiadają niezwykle skomplikowane systemy genetyczne, które nie zostały jeszcze dokładnie zbadane. Wiemy ponadto, że żaba wodna (Pelophylax kl. esculentus), która jest płodnym mieszańcem żaby jeziorkowej oraz żaby śmieszki, może być diploidem lub triploidem. Celem pracy jest ocena przydatności metody ddRADseq do charakterystyki systemów genetycznych żab zielonych. ddRADseq to metoda redukcji złożoności genomu polegająca na zastosowaniu sekwencjonowania nowej generacji (NGS) do uzyskania bardzo wielu krótkich sekwencji DNA rozproszonych po całym genomie w pobliżu miejsc cięć dwóch enzymów restrykcyjnych. Metoda ta umożliwia analizowanie nawet kilku tysięcy loci DNA jednocześnie. Moim celem jest sprawdzenie czy, po odpowiedniej obróbce bioinformatycznej, wyniki uzyskane metodą ddRADseq pozwalają na precyzyjne oznaczenie genotypu oraz ploidalności żab zielonych.
 |
Przykłady prac dyplomowych wykonanych w Zakładzie Anatomii Porównawczej
Lara Mołoniewicz - II rok SUM biologia - dr hab. Maciej Pabijan
Temat pracy: Modeling the distribution of the Agile frog (Rana dalmatina) in Central Europe).
The Agile frog (Rana dalmatina) is a Western Palearctic brown frog species that is widely distributed on the European continent. Its range covers mostly southern and central Europe, however some populations can be found in more distant countries, such as Sweden or Turkey. The aim of this study was to model and to analyse the distribution of the Agile frog in Europe with emphasis on Central Europe and Poland, as the northeastern part of its range seems to be understudied. Altogether, 1217 records of the species presence were gathered and combined with environmental data in Maximum Entropy Modelling (Maxent) procedure. Two models were created - climatic one, that was based on 7 selected WordClim v.2 predictors, and a mixed one that used same climatic variables plus one suitable-habitat variable derived from Corine Land Cover. Logistic output was converted into suitable/ unsuitable output with the use of maxSSS threshold. Both of the models showed that the potential distribution of the Agile frog in Europe is much wider than its known range, mostly at northeastern and southeastern range borders. Detailed analysis of the area of Poland indicated 78% of the territory of the country suitable by the climatic model, and 51% by the mixed model. Based on the results, some areas were suggested for further field studies. These include, amongst others, areas situated in Lubusz, Lower Silesian and Opole Voivodeships. Reasons for Agile frog being a rare species in Poland, even though the climatic conditions seem to be adequate, are being elaborated in the discussion along with the model constraints.
Ilustracje:
Rozmieszczenie żaby zwinki (Rana dalmatina) w Polsce (Atlas Płazów i Gadów IOP PAN).
Żaba zwinka – fot. M.Pabijan
 |
 |
Paulina Mizia - 2020 - dr Rafał Piprek
Temat pracy: Porównanie wczesnych etapów rozwoju gonad u wybranych gatunków ptaków
Rozwój gonad ptaków charakteryzuje się wyjątkową cechą – asymetrią, widoczną zwłaszcza w układzie rozrodczym samic. Celem pracy było przedstawienie zmian zachodzące w strukturze rozwijających się gonad czterech gatunków ptaków (kura domowa, kaczka domowa, gołąb domowy, zeberka zwyczajna), począwszy od najwcześniejszego etapu formowania się grzebieni płciowych. Okazało się, że wyraźna asymetria gonad obecna jest od samego początku wyodrębniania się grzebieni płciowych. Lewy grzebień płciowy jest grubszy niż prawy i zasiedlają go liczniejsze komórki prapłciowe. Komórki te są szczególnie liczne u zeberki. Gonady niezróżnicowane są zbudowane z kory, powstającej ze zgrubionego nabłonka celomatycznego, oraz z rdzenia, który formuje się w wyniku skupiania się komórek mezenchymy. W pracy opisano relacje zawiązków gonad z sąsiednimi strukturami oraz zaproponowano możliwe oddziaływania indukcyjne między nabłonkiem celomatycznym, mezenchymą, śródbłonkiem żyły głównej oraz ciałkiem nerkowym.
 |
 |
Izabela Rams - 2020 - dr Rafał Piprek
Temat pracy: Porównawcza analiza wczesnych etapów rozwoju gonad u wybranych gatunków jaszczurek
Gonady są wyjątkowymi narządami, gdyż jądra i jajniki, a więc narządy o odmienne strukturze, rozwijają się ze wspólnych, płciowo niezróżnicowanych zawiązków, zwanych grzebieniami płciowymi. Celem badań było opisanie struktury rozwijających się gonad u sześciu gatunków jaszczurek: gekona orzęsionego (Correlophus ciliatus), gekona płaczącego (Lepidodactylus lugubris), gekona lamparciego (Eublepharis macularius), jaszczurki długoogonowej (Takydromus sexlineatus), anolisa zielonego (Anolis carolinensis) i kameleona jemeńskiego (Chamaeleo calyptratus). W rozwijających się jądrach kora redukuje do cienkiego nabłonka, a komórki germinalne w niej zawarte zanikają, natomiast komórki rdzenia różnicują się w struktury nabłonkowe, tworząc sznury jądrowe. W różnicujących się jajnikach kora rozrasta się, czemu towarzyszy wzrost liczby komórek germinalnych w tej części gonady; kora jajnika otacza cały rdzeń lub tworzy jedynie skupisko komórek na dystalnym biegunie gonady jak u gekonów; w rdzeniu jajników komórki różnicują się w struktury nabłonkowe, a u gekona lamparciego powstają nawet dobrze uorganizowane sznury w obrębie rdzenia jajnika. Główne międzygatunkowe różnice w strukturze rozwijających się gonad jaszczurek dotyczyły kształtu gonad, ich kory i rdzenia oraz tendencji komórek rdzenia jajników do tworzenia sznurów.
 |
 |
Magdalena Góra - 2020 - dr hab. Sebastian Hofman
Temat pracy: Filogeografia zaroślarki pospolitej, Fruticicola fruticum (Müller, 1774), w Europie.
W pracy przeprowadzono analizy filogenetyczne i filogeograficzne zaroślarki (Fruticicola fruticum) w Europie. W obrębie europejskich populacji tych ślimaków można wyróżnić osiem głównych molekularnych jednostek taksonomicznych (mOTU), które tworzą trzy wyraźnie odrębne linie filogenetyczne, mogące odpowiadać odrębnym gatunkom. Dystanse p pomiędzy liniami wahały się pomiędzy 0,172 a 0,219, natomiast pomiędzy poszczególnymi mOTU od 0,083 do 0,258. Jeden z mOTU cechuje się największym zasięgiem geograficznym, obejmuje głównie środkowo-południową Polskę, zachodnią część Ukrainy, północną Słowację, a także Austrię, Niemcy i Francję. Pozostałe mOTU mają znacznie mniejsze zasięgi i ograniczone są do Europy południowej, głównie Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Rumunii i Bułgarii.
 |
 |
Jagoda Stawiarska - Biologia, licencjat, 2020 - dr hab. Maciej Pabijan
Temat pracy: Monitoring płazów i wybranych bezkręgowców wodnych w okolicach Kampusu UJ
Tereny w okolicach Kampusu charakteryzują się wysoką bioróżnorodnością i są cenne przyrodniczo. Końcem lutego bieżącego roku w okolicach uczelni wybudowano cztery stawy, które miały służyć jako potencjalne miejsca rozrodu płazów oraz bezkręgowców wodnych. Praca ma na celu stwierdzenie obecności zwierząt słodkowodnych w zbiornikach oraz ocenę ich sukcesu rozrodczego. Przez cztery miesiące systematycznie kontrolowano stawy przy użyciu czerpaka batrachologicznego, sprawdzano też na bieżąco temperaturę wody. Pierwszy rok monitoringu przyniósł obiecujące wyniki: w zbiornikach rozmnożyły się trzy gatunki płazów i kilka rodzin bezkręgowców.
W poniższej tabelce przedstawiono gatunki lub grupy zwierząt, których rozród został stwierdzony w odtworzonych stawach w 2019 :
| Staw 1 | Staw 2 | Staw 3 | Staw 4 |
| pluskolcowate | pluskolcowate | pluskolcowate | pluskolcowate |
| muchówki | nartnikowate | nartnikowate | nartnikowate |
| Traszka zwyczajna | pływakowate | pływakowate | pływakowate |
| - | ważki | ważki | Traszka grzebieniasta |
| - | - | Płoszczyca szara | Ropucha szara |
Owady będą identyfikowane do gatunku metodami laboratoryjnymi w późniejszym terminie. Dotychczasowy monitoring potwierdził dużą bioróżnorodność na badanym obszarze i wykazał pozytywny wpływ przedsięwzięcia na przyrodę okolic Kampusu UJ.
 |
 |
 |
Emilia Rydzy – 2020 - dr hab. Maciej Pabijan, dr Alejandro Ibanez
Temat pracy: Comparative anatomy of mental glands in selected turtle species.
Żółwie (Testudines) zamieszkują bardzo różne środowiska na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Posiadają one bardzo ciekawy i zróżnicowany mechanizm komunikacji chemicznej, który nie został jeszcze dostatecznie poznany czy opisany. Praca moja ma na celu zbadanie budowy gruczołów podbródkowych (ang. mental glands, chin glands) u różnych gatunków żółwi. Staram się wyjaśnić, czy obecność gruczołów u różnych gatunków jest dziedziczona po przodkach, czy wielokrotnie i niezależnie powstały u niektórych żółwi, a u innych zanikły. Skupiam się na porównaniu ich budowy histologicznej i różnicach w budowie komórek w grupach o różnym stopniu spokrewnienia. Staram się odpowiedzieć na pytanie, czy różnice w budowie tych gruczołów mogą mieć związek z miejscem życia danego gatunku, oraz czy różnice te wpływają bezpośrednio na sposób komunikacji feromonalnej wśród poszczególnych gatunków.
 |
 |
Jakub Zając - 2019 - dr hab. Maciej Pabijan
Temat pracy: Zróżnicowanie genetyczne padalców (Anguis sp.) w Polsce.
Do niedawna uważano, że w Europie występują tylko dwa gatunki padalców z rodzaju Anguis - padalec zwyczajny (A. fragilis) o szerokim, kontynentalnym zasięgu, oraz padalec peloponeski (A. cephallonica) ograniczony do południowej Grecji. Wśród A. fragilis wyróżniono kilka podgatunków na podstawie zróżnicowania morfologicznego. Późniejsze analizy mitochondrialnego i jądrowego DNA pozwoliły wyodrębnić 4 kryptyczne gatunki w obrębie dawnego A. fragilis z czego dwa, padalec kolchidzki (A. colchica) oraz padalec zwyczajny (A. fragilis sensu stricto), występują na terenie Polski. Padalec kolchidzki, w przeciwieństwie do zwyczajnego, nie jest objęty ochroną gatunkową. Przyczyn jest kilka: trudności w rozróżnianiu obu gatunków w terenie, niedokładne dane na temat ich rozmieszczenia w kraju oraz niska świadomość społeczna aktualnych osiągnięć biologii systematycznej. Celem pracy jest określenie zasięgu występowania padalca zwyczajnego oraz kolchidzkiego na podstawie badań mitochondrialnego i jądrowego DNA prowadzonych na osobnikach z różnych części Polski.
Joanna Jakóbik - 2019 - dr hab. Maciej Pabijan
Temat pracy: Wpływ sposobu pobierania próbki na wykrywalność patogenicznych grzybów (Batrachochytrium sp.) w skórze płazów
Grzyby z gromady skoczkowców takie jak Batrachochytrium dendrobatidis oraz Batrachochytrium salamandrivorans są patogenami skóry płazów. Ich gospodarzami są zarówno gatunki płazów bezogonowych jak i ogoniastych. Powodują one chorobę zwaną chytridiomykozą, która prowadzi do nadmiernej keratynizacji naskórka. Skutkuje to zaburzeniem oddychania komórkowego oraz transportu elektrolitów, a w konsekwencji prowadzi do śmierci gospodarza. Ze względu na dużą zaraźliwość obu gatunków grzybów są one jedną z przyczyn światowego, masowego wymierania płazów. Z tego powodu istotny jest monitoring populacji tych zwierząt w celu wykrywania zarażonych osobników oraz obserwacji zasięgu Batrachochytrium sp.. Celem pracy jest porównanie dwóch metod pobierania próbki: za pomocą sterylnej wymazówki lub przyżyciowego pobierania fragmentu tkanki i ich wpływu na wykrywalność patogenów. Późniejsza analiza ich skuteczności pozwoli na ustalenie optymalnej procedury zbierania próbek oraz późniejszej analizy laboratoryjnej.
Paulina Jośko - 2019 - dr hab. Maciej Pabijan
Temat pracy: Systemy genetyczne żab zielonych (Pelophylax sp.) w Dolinie Górnej Wisły.
Systemy genetyczne populacji żab zielonych są niestety wciąż bardzo słabo poznane. Ponadto struktura genetyczna zmienia się dynamicznie, nawet w obrębie jednej populacji, i wciąż nie są znane przyczyny ani możliwe konsekwencje tego zjawiska. Praca ma na celu zbadanie systemów genetycznych żab zielonych poprzez sprawdzenie diagnostycznych cech morfologicznych i genetycznych żab zielonych zamieszkujących liczne i rozległe stawy rybne w Dolinie Górnej Wisły.
Sara Bąk - 2018 - dr hab. Maciej Pabijan
Temat pracy: Liczebność i biomasa płazów na wybranych powierzchniach Puszczy Niepołomickiej w odniesieniu do danych historycznych
Celem pracy magisterskiej jest porównanie danych o liczebności i biomasy płazów w północno-wschodniej części Puszczy Niepołomickiej zebranych w latach 2016-2017 z danymi z lat 1967 i 1968 (Głowaciński i Witkowski, 1970). Na wybranych powierzchniach lądowych (grodzonych i otwartych) dokonano serii odłowów płazów w celu określenia ich całkowitej liczby i biomasy. Wstępne wyniki wskazują na przynajmniej 4-krotny spadek liczebności płazów w Puszczy Niepołomickiej w porównaniu do danych historycznych: Głowaciński i Witkowski (1970) odłowili średnio 2044 osobników/ha (zakres 1555-2288 osobników/ha), natomiast w 2016 i 2017 odłowiono średnio 513 osobników/ha (zakres 33-1344 osobników/ha). Podobny spadek charakteryzował biomasę płazów: w 1967-1968 biomasa wszystkich gatunków płazów na powierzchniach badawczych oszacowano na 11,890-13,289 g/ha, pół wieku później średnia biomasa na hektar wynosi 3,909g (zakres 217-8798 g/ha). Znaczny spadek liczebności i biomasy płazów w stosunkowo mało zmienionym grądzie w dużym kompleksie leśnym jakim jest Puszcza Niepołomicka na południu Polski, jest alarmujący. Obecnie próbujemy określić czynniki, jakie mogły wywołać zmniejszenie liczebności płazów na tym terenie. Badania finansowane z Societas Europaea Herpetologica Grant in Herpetology (Maciej Pabijan i Maciej Bonk).
 |
 |
 |
Hanna Różycka - 2018 - dr hab. Krystyna Żuwała
Głównym celem pracy było przedstawienie budowy narządów węchu i smaku (MŚ, SEM), oraz prześledzenie zmian (ilościowych i jakościowych) w tych narządach wraz ze wzrostem osobników.
Materiałem badawczym były dwa gatunki ryb żyjące w odmiennych środowiskach i o różnych historiach życiowych.
Macrognathus aculeatus (Bloch, 1786)
Słodkowodna ryba z rodziny długonosowatych pochodząca z Azji. Zamieszkuje spokojne wody z piaszczystym dnem. Ubarwienie waha się w odcieniach brązu i zależy od miejsca występowania. Posiada charakterystyczny długi „nos”. W ciągu dnia zagrzebuje się w piasku, a w nocy staje się aktywna.
 |
 |
Corydoras aeneus (Gill, 1858)
Gatunek ryby sumokształtnej z rodziny kiryskowatych. Występuje w rzekach i strumieniach Ameryki Południowej (Kolumbia, Trynidad i estuarium La Plata). Ryba o spokojnym i łagodnym charakterze. Dorosłe osobniki brązowo-żółtawe. Specyficzną cechą kiryska spiżowego jest ,,mruganie’’ - ruch gałki ocznej w celu oczyszczenia oka z osadu.
 |
 |
 |
Sławomir Banach - 2017 - dr hab. Maciej Pabijan
Temat: Płazy i gady na wybranych stanowiskach Rudniańskiego Parku Krajobrazowego Promotor: dr hab. Maciej Pabijan
W ramach pracy licencjackiej Przeprowadzono inwentaryzację herpetologiczną Rudniańskiego Parku Krajobrazowego. Obszar ten znajduje się na granicy zasięgu herpetofauny nizinnej i górskiej, co pozwala spotkać tu unikatowy zestaw gatunków płazów.
![[Rozmiar: 10469 bajtów]](grafika/ujlogo.gif)