Obecni doktoranci Zakładu Anatomii Porównawczej

mgr Paulina Mizia – I rok Szkoły Doktorskiej – promotor dr hab. Rafał Piprek

Celem pracy doktorskiej jest kontynuacja badań przeprowadzonych wcześniej w ramach pracy magisterskiej opisujšcej rozwój gonad u 4 gatunków ptaków: zeberki zwyczajnej, gołębia domowego, kaczki domowej oraz kury domowej. Analiza rozwoju gonad obejmowała okres od najwcześniejszego etapu rozwoju gonad do płciowego różnicowania się tych narzšdów.

Gonady, czyli jšdra i jajniki rozwijajš się na brzuszno-przyśrodkowej stronie śródnerczy jako zgrubienia nabłonka celomatycznego, tworzšcego grzebienie płciowe. Dla ptaków charakterystyczne jest występowanie asymetrii gonad zarówno w strukturze jajników (jajnik prawy ulega redukcji) jak i jšder (nabłonek pokrywajšcy jšdro lewe jest grubszy). Wyniki pracy magisterskiej wykazały, że asymetria gonad jest widoczna od samego poczštku wyodrębniania się najwcześniejszych zawišzków gonad. Ponadto okazało się, że rozwój gonad zeberek jest wyjštkowy. U tego gatunku asymetria gonad na etapie grzebieni płciowych jest szczególnie wyraźna, dzięki nagromadzeniu się licznych komórek germinalnych w strukturze gonady lewej, przez co zaciera się typowy podział na korę i rdzeń gonady. W dalszych badaniach okazało się, że w późniejszych etapach rozwoju kora jšder jest silnie rozbudowana, przez co budowš przypomina jajnik.

Badania przeprowadzane w ramach pracy doktorskiej będš obejmować m.in. histologiczne analizy rozwoju gonad gatunków blisko spokrewnionych z zeberkami (sikorka bogatka i kanarek) w celu sprawdzenia czy tak odmienny przebieg gonadogenezy jest charakterystyczny tylko dla zeberek, czy także dla innych gatunków z rzędu wróblowych. Badania zostanš uzupełnione o wykorzystanie technik takich jak mikroskopia elektronowa i immunohistochemia, która umożliwia np. lokalizację komórek germinalnych, proliferujšcych lub apoptotycznych.

Uzyskane wyniki pomogš znaleźć odpowiedź na wiele pytań postawionych dzięki wcześniejszym badaniom. Przeprowadzone analizy powinny przyczynić się do wyjaśnienia mechanizmu apoptozy komórek w rozwijajšcych się gonadach oraz wpływów indukcyjnych zachodzšcych podczas gonadogenezy ptaków.

plakat 1

mgr Izabela Rams – I rok Szkoły Doktorskiej – promotor dr hab. Rafał Piprek

Celem pracy doktorskiej jest zbadanie rozwoju gonad u przedstawicieli gadów łuskonośnych (Squamata). Badania te są kontynuacją analiz wykonanych w ramach pracy magisterskiej, w której przestawiono rozwój gonad, ze szczególnym uwzględnieniem procesu wyodrębniania się grzebieni płciowych oraz procesu płciowego różnicowania się gonad, u kilku gatunków jaszczurek reprezentujących różne rodziny. Badania te ujawniły pewną różnorodność wspomnianych procesów, wskazując, że gonadogenezy nie jest procesem konserwatywnym i nie istnieje żaden uniwersalny model zmian strukturalnych zachodzących podczas rozwoju gonad. Pomimo tej różnorodności istnieją cechy wspólne rozwoju gonad wszystkich zbadanych pod tym kątem gadów. U wszystkich kręgowców, w tym u gadów, zawiązki gonad, czyli grzebienie powstają, na brzusznej powierzchni śródnerczy. Grzebienie te są pokryte nabłonkiem celomatycznym, w którym zakańczają swoją migrację komórki prapłciowe. W centrum grzebienia gromadzą się komórki somatyczne, co wskazuje na początek formowania się rdzenia. Następnie uwidacznia się podział na korę i rdzeń gonady.

Obecnie prowadzone badania dotyczą analizy rozwoju gonad u agamy brodatej oraz węża zbożowego. Kompilacja badań wykonanych podczas pracy magisterskiej oraz analizy rozwoju gonad agamy brodatej i węża zbożowego zostaną poszerzone o badania immunohistochemiczne. Badania te mają na celu poznanie procesów molekularnych i ekspresji genów odpowiadających za rozwój gonad. Analizowane będą procesy apoptozy i proliferacji komórek.

plakat 2

Przykłady prac doktorskich wykonanych w Zakładzie Anatomii Porównawczej

dr Anna Dymek - dr hab. Anna Pecio

Celem pracy doktorskiej jest opisanie modyfikacji w strukturze gonad (i gamet) u ryb kostnojęzykokształtnych (Osteoglossomorpha), pierwotnej grupy ryb doskonałokostnych (Teleostei). Modyfikacje te są związane z występowaniem inseminacji, zjawiskiem rzadkim wśród ryb kostnoszkieletowych.

Osobniki gatunku Pantodon buchholzi Peters, 1876 (Pantodontidae, Actinopterygii) znajdujące się w hodowli ZAP stanowią część materiału badawczego do pracy doktorskiej Anny Dymek.

Są to słodkowodne ryby zamieszkujące wody środkowej Afryki. Jest to gatunek drapieżny, żywi się pokarmem znajdującym się na lub nad powierzchnią wody. Gatunek ten zwany jest motylowcem lub rybą motyl, ze względu na poziome ułożenie płetw piersiowych, które podczas skoków nad powierzchnię wody przypominają skrzydła. Nietypowa morfologia oraz sposób odżywiania sprawiły, że gatunek ten jest popularny wśród akwarystów. Sprzyjają temu także niewielkie rozmiary ryby, gdyż długość ciała tego gatunku wynosi max. 13 cm. Dymorfizm płciowy jest widoczny w kształcie płetwy odbytowej; u samca jest ona podzielona, natomiast u samicy nie.

Pantodon buchholzi - plemniki i ciała resztkowe Pantodon buchholzi - pakiet plemników Pantodon buchholzi - plemniki otoczone ciałami resztkowymi
Pantodon buchholzi - plemniki w gruczole dodatkowym Pantodon buchholzi - struktura jądra

dr Jakub Dymek - dr hab. Krystyna Żuwała

Celem pracy doktorskiej jest opisanie ultrastruktury narządów chemorecepcyjnych wybranych gatunków ryb igliczniowatych oraz odniesienie ich budowy do zachowań behawioralnych wynikających z zamieszkałego środowiska. W tym celu wyniki zostaną porównane z budową narządów chemorecepcyjnych innych gatunków z rodziny igliczniowatych zamieszkujących odmienne siedliska. W hodowli ZAP znajduje się kilka ciekawych gatunków ryb z tej rodziny.

Doryichthys martensii (Peters, 1868) (Syngnathidae, Actinopterygii) Niewielka ryba (do 15 cm) zamieszkująca wody słodkie Indonezji, Malezji , Tajlandii oraz Borneo. Ryby te charakteryzują się niezwykłą biologią rozrodu: występuje zjawisko zwane samczą żyworodnością oraz odwrócenie ról płciowych.

Xenentodon cancila (Hamilton, 1822) (Belonidae, Actinopterygii) Niewielka ryba (do 40 cm) zamieszkująca wody słodkie Sri Lanki oraz wschodnich Indii. Belonowate to niewielka rodzina ryb, blisko spokrewniona z rybami latającymi. U Belony pospolitej (Belone belone) stwierdzono bardzo ciekawą budowę narządu węchu: nie występuje bowiem komora węchowa, a nabłonek węchowy umiejscowiony jest na brodawce znajdującej się na skórze.

Doryichthys boaja (Bleeker, 1850) (Syngnatidae, Actinopterygii) Niewielka ryba (do 40 cm) zamieszkująca wody słodkie Indonezji, Tajlandii, Malezji oraz Wietnamu. Hodowla stanowić będzie materiał porównawczy do badań nad obecnym w zwierzętarni gatunkiem D. martensii, który jest gatunkiem sympatrycznym.

Doryichthys martensii Xenentodon cancila

dr Józef Różański - dr hab. Krystyna Żuwała

Tematyka badawcza doktoratu dotyczy zmienności budowy narządów chemorecepcyjnych (węchu i smaku) u płazów, na przykładzie rodziny salamandrowatych (Salamandridae). Badania skupiają się na międzygatunkowych różnicach w anatomii, morfologii i ultrastrukturze narządów chemorecepcyjnych w zależności od środowiska życia oraz etapu rozwoju osobniczego. Prowadzone są także obserwacje zmian w morfologii i ultrastrukturze nabłonka zmysłowego w cyklu rocznym, w zależności od środowiska rozrodu.

Samiec traszki krokodylowej (Tylototriton verrucosus). Fot. Józef Różański  Samiec salamandry plamistej (Salamandra salamandra). Fot. Józef Różański Samica traszki górskiej (Ichthyosaura alpestris). Fot. Józef Różański
Samiec traszki górskiej (Ichthyosaura alpestris). Fot. Józef Różański Samiec traszki zwyczajnej (Lissotriton vulgaris) w szacie godowej. Fot. Józef Różański
Gatunki wybrane do wyżej opisanych badań to prowadząca lądowy tryb życia salamandra plamista Salamandra salamandra, żyjąca na lądzie i rozradzającą się w wodzie traszka zwyczajna Lissotriton vulgaris, żyjąca przez większość czasu w wodzie traszka krokodylowa Tylototriton verrucosus oraz charakteryzujący się czterema stadiami rozwojowymi, w życiu dorosłym przystosowany do wodnego trybu życia atlantotryton zielony Notophthalmus viridescens.
Tarczka smakowa u dojrzałego samca traszki krokodylowej Tylototriton verrucosus, SEM Komórka węchowa z wypustkami u traszki krokodylowej Tylototriton verrucosus SEM

  • [Rozmiar: 10469 bajtów]